دلیل تحریر الوسیلة - ولایة الفقیه (مازندرانی)کتاب « دليل تحرير الوسيلة: ولاية الفقيه» اثر آية الله شیخ علی اکبر سیفی مازندرانی ، شرح و تبيين مبانى فقهى و ادله استنباطى و احکام فقهى بخش ولایت فقیه از كتاب تحریر الوسیله است. ۱ - انگيزه تأليف تبيين مبانى استدلالى نظام حكومت اسلامى و دلايل ولايت فقیه به ويژه با تكيه بر آرا و فتاوى امام خمینی ، هدف اصلى نويسنده است. ۲ - ساختار کتاب در اين كتاب طى مراحل مختلفى به تشريح مبانى ولايت فقيه پرداخته شده است. بررسى مقتضاى دليل عقلى و تبيين مفردات و مفاهيم بحث، تشريح اقوال و مقتضاى ادله روايى و نحوه استدلال به آن و به دليل عقلى و تمسك به آيات، شيوه كلى اين كتاب است. [۱]
دليل تحرير الوسيلة: ولاية الفقيه، شيخ على اكبر سيفى مازندرانى، ج۱، ص۷ .
۳ - گزارش محتوا مقتضاى قاعده و اصل اوليه اين است كه غير از خداوند هيچ كس صاحب ولایت نيست بنا بر اين اثبات ولايت براى كسى منوط به دليل است. ولايت پیامبر اکرم و ائمه اطهار به نص صريح قرآن و روايات معتبر و متوالى ثابت است. [۲]
دليل تحرير الوسيلة: ولاية الفقيه، شيخ على اكبر سيفى مازندرانى، ج۱، ص۱۷ .
۳.۱ - ولايت در عصر غيبتبراى بررسى دلايل ولايت فقيه و اثبات آن بايد وضعيت ولايت در عصر غیبت را بررسى كرده در اين كتاب در ذيل متن تحرير اين وضعيت با تبيين اصطلاحات حكم، فتوا، حكم ولايى، اقسام حکم ولایی و حکم حکومتی و تفاوت‌ها و تمايزهاى اين مفاهيم صورت گرفته، سپس ولايت فقها در حكومت و قضاوت از لحاظ فقهى بررسى شده است. نويسنده و شارح هر دو از ولايت مطلقه فقيه دفاع مى‌كنند و براى اثبات آن به اجماع ، شهرت، كلمات اصحاب، قاعده ضرورت، دليل عقلى، بناى عقلا، آيات و روايات استدلال كرده و تقريرها و اشكال مختلف اين دلايل را ارائه نموده‌اند. سپس در دو فرع از نقش مردم در انتخاب ولی فقیه و شرط اعلميت بحث شده است. امام خمينى معتقد است اعلميت فقط مربوط به مسايل شرعى فردى نيست بلكه مقصود از اعلميت، تدبیر در حكومت و اعرفيت به رموز سياسى بر اساس احکام دين و قوانين شریعت است. [۳]
دليل تحرير الوسيلة: ولاية الفقيه، شيخ على اكبر سيفى مازندرانى، ج۱، ص۲۰ .
۳.۲ - اعلميت رهبرىوى اعلميت را از شروط رهبرى مى‌داند. در نقش مردم هم اين نكته طرح شده كه مردم در اصل مشروعيت ولى فقيه دخيل نيستند اما در فضيلت و مقبوليت آن تأثير دارند. [۴]
دليل تحرير الوسيلة: ولاية الفقيه، شيخ على اكبر سيفى مازندرانى، ج۱، ص۱۱۱ .
۳.۳ - حکم جهاد ابتدايىدر اينكه جهاد ابتدایی فقط به معصوم اختصاص دارد يا ولى فقيه هم مجاز به اعلام آن است؟ ابتدا معانى و مبانى جهاد ابتدايى و دفاعى تشريح شده و آراى فقها و استدلال‌هاى آنها در اين موضوع بررسى شده و به نصوصى مانند موثقه سماعه، صحيحه عبد الله بن مغيره و روايات ديگر استدلال شده اما همه اين استدلال‌ها تضعيف گرديده و اين نتيجه به دست آمده كه هيچ كدام از اين نصوص دلالت بر مشروعيت جهاد ابتدايى براى فقيه ندارند. [۵]
دليل تحرير الوسيلة: ولاية الفقيه، شيخ على اكبر سيفى مازندرانى، ج۱، ص۱۱۳ .
۳.۴ - مباحث کلی ولایتمباحث بعدى به موضوعات ولايت به طور كلى اختصاص يافته و تناسب موضوعى با ولايت و حكومت هم دارند از جمله در باره ولايت زن در حكومت، قضاوت و اجتهاد بحث شده و مقتضاى ادله و مبانى عقلى بررسى شده است. [۶]
دليل تحرير الوسيلة: ولاية الفقيه، شيخ على اكبر سيفى مازندرانى، ج۱، ص۱۳۴ .
۳.۵ - قضاوت زندر باره قضاوت زن ابتدا محل نزاع تنقيح شده سپس آراى فقها و بعد ادله عدم جواز ارزيابى گرديده و در مرحله بعد از مقتضاى اصل و استدلال به كتاب و سنت و سيره و عقل و قاعده اشتراک بحث شده است. نتيجه نهايى بحث اين است كه اصل اولى و نصوص عام و خاص دلالت بر عدم مشروعيت حكومت، قضاوت و اجتهاد زنان دارد. مسئله بعدى به ثبوت هلال ماه به حکم حاكم اختصاص يافته و مبانى فقهى و آراى فقها بررسى شده است و در ادامه به اين سؤال كه آيا حاكم مى‌تواند بر غير مقلدين خود هم حكم كند پاسخ داده شده است. [۷]
دليل تحرير الوسيلة: ولاية الفقيه، شيخ على اكبر سيفى مازندرانى، ج۱، ص۱۳۶ .
۳.۶ - رشوهدر موضوع بعدى از رشوه و مسايل و احكام آن و دادن رشوه به حكام، قضاه و واليان بحث شده است. اين موضوع با نحوه ارتزاق قاضى از بیت المال و مسئله هدايا مرتبط است و به تفصيل در باره ادله و مبانى آن بحث شده است. [۸]
دليل تحرير الوسيلة: ولاية الفقيه، شيخ على اكبر سيفى مازندرانى، ج۱، ص ۲۳۸.
۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی |